Пошук па сайце

Тэма Беларусі будзе адным з прыярытэтаў падчас старшынства Польшчы ў ЕС – адзначыла намесніца міністра замежных спраў Польшчы Хенрыка Масціцкая-Дэндыс  на сустрэчы з намеснікам кіраўніцы Кабінета, кіраўніком НАУ Паўлам Латушкам . З 1 студзеня 2025 года пачынаецца старшынства Польшчы ў Еўрапейскім саюзе. Прадстаўніца МЗС Польшчы адзначыла, што адным з галоўных прыярытэтаў падчас старшынства Польшчы ў ЕС будзе падтрымка дэмакратычных памкненняў беларусаў.  Адной з першых важнейшых падзей падчас старшынства Польшчы ў ЕС стане і правядзенне ў пачатку лютага 2025 года па ініцыятыве Міністра замежных спраў Польшчы Радаслава Сікорскага  «Kościuszko Forum» – канферэнцыі высокага ўзроўню. Да ўдзелу ў мерапрыемстве плануецца запрасіць як кіраўнікоў шэрагу міністэрстваў замежных спраў еўрапейскіх краін, так і кіраўніцу і прадстаўнікоў Аб’яднанага Пераходнага Кабінета, Каардынацыйнай Рады, а таксама іншых прадстаўнікоў беларускай дэмакратычнай супольнасці. Павел Латушка выказаў удзячнасць Польшчы як члену Еўрапейскага саюза за арганізацыю «Беларускага Тыдня» ў Бруселі, які стаў важным сігналам падтрымкі для беларускай дэмакратычнай супольнасці, а таксама адзначыў важнасць 4-га пасяджэння кансультатыўнай групы «Беларусь – ЕС», якая з’яўляецца эфектыўным інструментам узаемадзеяння дэмакратычнай супольнасці Беларусі і ЕС. Асобна Павел Латушка праінфармаваў намесніцу міністра замежных спраў аб павелічэнні рэпрэсій у Беларусі напярэдадні г.зв. выбараў. Павел Латушка і Хенрыка Масціцкая-Дэндыс пагадзіліся, што сёння няма ніякіх падстаў і ўмоў, каб назваць фарс, які арганізуе рэжым, дэмакратычнымі і празрыстымі выбарамі. Польшча будзе ўдзельнічаць у падрыхтоўцы агульнай пазіцыі Еўрапейскага саюза, якая, як плануецца, будзе агучана адразу пасля 26 студзеня 2025 года.  Падчас сустрэчы абмяркоўвалася тэма прыцягнення да адказнасці Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў за здзейсненыя злачынствы супраць чалавечнасці ў адносінах да беларускага народа і ваенныя злачынствы супраць украінскага народа. Павел Латушка звярнуўся з просьбай падтрымаць зварот Урада Літвы ў Міжнародны крымінальны суд, а таксама прадставіў прававыя абгрунтаванні магчымага выкарыстання інструментаў МКС для прыцягнення Лукашэнкі да адказнасці. Хенрыка Масціцкая-Дэндыс адзначыла, што Польшча палітычна падтрымлівае дадзены крок. Асобна былі прадстаўлены магчымасці выкарыстання механізмаў АБСЕ на шляху дасягнення адказнасці для прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі.  Пры ўдзеле дырэктаркі консульскага дэпартамента МЗС Польшчы Юстыны Хжаноўскай  асобна былі абмеркаваныя візавыя пытанні і пытанні легалізацыі беларусаў у Польшчы, у тым ліку праблемныя пытанні выдачы віз на падставе запрашэнняў беларусаў, якія маюць міжнародную абарону ў Польшчы. Павел Латушка падзякаваў польскаму боку за падтрымку ў выдачы гуманітарных віз беларусам, якія вымушана пакідаюць краіну ў сувязі з пагрозай рэпрэсій.

Выступ кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі на сайд-івэнце «Беларуская сітуацыя ў МКС: юрысдыкцыя МКС і неабходнасць падтрымкі дзяржамі-удзельніцамі» ў рамках 23-й сесіі Асамблеі Міжнароднага крымінальнага суда 2 снежня 2024 года, Гаага Паважаны кіраўнік міжнароднага прадстаўніцтва Міністэрства юстыцыі Літвы, спадар Дзіковіч, прадстаўнікі дзяржаў-удзельніц МКС. Паважаныя арганізатары і дакладчыкі, паважаныя госці, Перш за ўсё, дзякуй за прыцягненне ўвагі да Беларусі і злачынстваў, якія здзяйсняюцца рэжымам як унутры краіны, так і за яе межамі. Гэта першае ў гісторыі мерапрыемства, прысвечанае сітуацыі ў Беларусі, на Асамблеі Міжнароднага крымінальнага суда. Прайшло чатыры з паловай гады з таго часу, як Беларусь стала арэнай масавых зверстваў... Чатыры гады цяжкіх міжнародных злачынстваў, такіх як масавыя катаванні, бесчалавечнае і прыніжаючае годнасць абыходжанне, згвалтаванні і іншыя формы сэксуальнага гвалту, гвалтоўныя знікненні, адвольныя заключэнні і забойствы… Усе гэтыя зверствы адбываюцца ва ўмовах поўнай беспакаранасці для злачынцаў. Рэжым у Мінску стварыў неверагодна эфектыўную машыну для масавага пераследу і рэпрэсій супраць тых, каго яны лічаць «нелаяльнымі». Гэты рэжым распрацаваў і ўкараніў цэлую дзяржаўную палітыку пераследу, увёўшы заканадаўства, накіраванае на дыскрымінацыю так званых нелаяльных, з мэтай, як неаднаразова заяўляў сам Аляксандр Лукашэнка, «ачысціць беларускае грамадства». Створаная атмасфера страху, тэрору і пераследаў вымусіла каля 300,000 чалавек пакінуць сваю радзіму. Гэта азначае, што кожны трыццаты жыхар пакінуў Беларусь. У іх проста не заставалася іншага выбару. Мы разглядаем усіх гэтых людзей як ахвяр злачынства дэпартацыі, злачынства супраць чалавечнасці. Аднак беларускія ўлады не спыніліся на выгнанні часткі насельніцтва за межы Беларусі; яны працягваюць пераследаваць беларусаў за мяжой. Беларусы за мяжой і ў выгнанні падвяргаюцца: запалохванню і пагрозам гвалтам; ціску і крымінальнаму пераследу іх сваякоў і сяброў; судоваму пераследку, а менавіта: крымінальным справам, ініцыяваным па палітычных матывах, завочным судовым працэсам без выканання належных працэдур, канфіскацыі маёмасці; пазбаўленню іншых фундаментальных правоў. Мы лічым, што гэтыя дзеянні ў сукупнасці ўяўляюць сабой злачынства супраць чалавечнасці ў форме пераследу, здзейсненае высокапастаўленымі прадстаўнікамі рэжыму за межамі краіны супраць беларусаў у выгнанні. Такім чынам, 30 верасня Літва стала першай краінай, якая, прытрымліваючыся ідэалаў міжнароднага правасуддзя, скарысталася сваім правам у адпаведнасці з артыкулам 14 Рымскага статута і перадала ў Офіс Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда сітуацыю з трансгранічнымі злачынствамі супраць чалавечнасці, здзейсненымі высокапастаўленымі прадстаўнікамі рэжыму Лукашэнкі. Адно з найважнейшых пытанняў сёння: Ці далучацца іншыя краіны да ініцыятывы Літвы ў будучыні? Практыка паказвае, што далучэнне іншых дзяржаў-удзельніц да звароту мае вялікае значэнне для поспеху гэтага працэсу. Мы таму заклікаем нашых партнёраў — асабліва Польшчу і Латвію, якія далі прытулак большасці беларускіх бежанцаў, — падтрымаць зварот Літвы, умацаваць гэтыя намаганні па забеспячэнні адказнасці. І я шчыра веру, што сённяшняя выдатная экспертная дыскусія прадаставіць удзельнікам пераканаўчыя аргументы. Дзякуй!

Тэкст выступлення намесніка кіраўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі падчас адкрыцця варкшопа па канцэпцыі мясцовага самакіравання для Новай Беларусі  «Кіраванне рэформай дэцэнтралізацыі, этапы пераходу і ацэнка рызык» 28.11.2024 Беларусь мае глыбокую гісторыю развіцця мясцовага самакіравання: пачынаючы ад Полацкага і Тураўскага княстваў з іх выбарамі мясцовых кіраўнікоў, Вялікага Княства Літоўскага з Магдэбургскім правам у гарадах і шляхецкім самакіраваннем на ўзроўні ваяводстваў і паветаў і заканчваючы ўжо першай паловай 90-х гадоў мінулага стагоддзя, калі ў 1991 годзе Вярхоўным саветам быў прыняты закон «Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь».  Але з прыходам да ўлады Лукашэнкі пачалося знішчэнне дэмакратыі. Адзін з першых удараў быў нанесены менавіта па мясцовым самакіраванні, калі Лукашэнка ў канцы 1994 года фактычна дабіўся стварэння прэзідэнцкай вертыкалі ўлады, што дапамагло яму потым у супрацьстаянні з іншымі галінамі ўлады: пазней былі знішчаны Парламент, Канстытуцыйны суд і незалежныя СМІ. Пачаткам узыходжання дыктатуры якраз стала яго барацьба з мясцовым самакіраваннем. Але здарыўся 2020 год. Гэта быў год, калі ў палітычных адносінах абудзіліся рэгіёны, калі беларусы праявілі свае здольнасці да самаарганізацыі — найважнейшай падставы для функцыянавання эфектыўнай сістэмы самакіравання. Узаемадапамога ў часы пандэміі, дваровыя чаты і зборы сталі прыкметамі нараджэння самакіравання знізу. І гэта каштоўна з пункту гледжання будучага развіцця краіны. Мясцовае самакіраванне адыгрывае ключавую ролю ў развіцці дэмакратычных інстытутаў любой краіны, і Новая Беларусь тут не будзе выключэннем. Яно забяспечвае грамадзянам рэальны ўдзел у кіраванні сваім жыццём і вырашэнні актуальных праблем на месцах. Прычым не толькі традыцыйных пытанняў развіцця адукацыі, медыцыны, сацыяльнай сферы ці культуры, але нават бяспекі, калі на мясцовым узроўні існуюць уласныя органы правапарадку. Мясцовае самакіраванне садзейнічае павышэнню ўзроўню даверу да ўлады, паколькі рашэнні, якія прымаюцца на мясцовым узроўні, часта з'яўляюцца больш блізкімі і зразумелымі для грамадзян. Людзі могуць наўпрост уплываць на прыняцце рашэнняў, што спрыяе большай павазе да дэмакратычных прынцыпаў і нормаў. Прычым не толькі ўплываць, але і прымаць рашэнні самастойна. Напрыклад, у Аўстраліі ёсць вёска, якая ўвогуле не мае мэра ці іншых чыноўнікаў у традыцыйным разуменні. Замест гэтага мясцовае насельніцтва актыўна ўдзельнічае ва ўпраўленні праз рэгулярныя сходы, дзе прымаюцца рашэнні аб бюджэце, сацыяльным развіцці і іншых пытаннях. Я думаю, беларусы пасля 2020 года даказалі, што таксама здольныя на высокі ўзровень самаарганізацыі. Такім чынам, адной з ключавых рэформаў, якую трэба правесці новым дэмакратычным уладам Беларусі, будзе рэформа мясцовага самакіравання. Менавіта сыходзячы з гістарычнага досведу, можна сцвярджаць, што мясцовае самакіраванне і дэцэнтралізацыя ўлады, якія эфектыўна працуюць, з'яўляюцца адной з ключавых перашкодаў для ўсталявання ў краіне дыктатуры. Важна адзначыць, што пасля сыходу Лукашэнкі, рэфармаванне мясцовых органаў павінна стаць важнай часткай транзітнага перыяду, а менавіта павінна адбыцца павелічэнне ролі мясцовых органаў улады і забеспячэнне на месцах сумленных выбараў, што дасць магчымасць пазбегнуць вяртання дыктатарскай вертыкалі, а таксама дазволіць хутка стварыць мясцовыя эліты. Самыя развітыя дзяржавы, з самым высокім узроўнем дэмакратыі паводле сусветных рэйтынгаў, маюць высокі ўзровень дэцэнтралізацыі, а таксама развіцця мясцовага самакіравання. Большасць ключавых пытанняў сацыяльна-эканамічнага развіцця там вырашаюцца менавіта на мясцовым узроўні. Для будучага дэмакратычнага развіцця Беларусі вельмі важна развіваць і ўмацоўваць мясцовыя органы ўлады, забяспечваючы іх незалежнасць і здольнасць эфектыўна кіраваць грамадскімі рэсурсамі. Гэта таксама дапаможа павысіць узровень палітычнай культуры, далучаючы людзей да актыўнага і свядомага ўдзелу ў жыцці грамадства. Асаблівую ролю ў працэсе стварэння мясцовага самакіравання ў будучыні змогуць адыграць дэмакратычныя сілы Беларусі, якія, нягледзячы на ​​жорсткія рэпрэсіі, працягваюць змагацца за правы грамадзян і пабудову дэмакратыі. Дэмакратычныя сілы і грамадзянскія актывісты — неад'емная частка будучага развіцця краіны.  У межах рэформы мясцовага самакіравання неабходна будзе ажыццявіць і адміністратыўна-тэрытарыяльную рэформу, у прыватнасці скараціўшы колькасць узроўняў адміністратыўна-тэрытарыяльных адзінак, грунтуючыся ў тым ліку на нашай гістарычнай традыцыі з падзелам на паветы. Увогуле каб дабіцца станоўчага эфекту, рэформу мясцовага самакіравання неабходна праводзіць у комплексе з іншымі рэформамі. Тут варта адзначыць узаемасувязь развіцця мясцовага самакіравання і рынкавых эканамічных рэформаў. Без эфектыўных і незалежных мясцовых уладаў цяжка рэалізаваць паспяховыя эканамічныя рэформы, накіраваныя на развіццё рынкавай эканомікі, малога і сярэдняга бізнесу. Мясцовыя ўлады могуць больш эфектыўна кіраваць мясцовымі рэсурсамі, вырашаць праблемы на ўзроўні супольнасцяў, падтрымліваць ініцыятывы па паляпшэнню якасці жыцця і стымуляваць эканамічнае развіццё. Такім чынам, без моцных і самастойных мясцовых уладаў немагчыма пабудаваць сапраўдную дэмакратыю і прававую, эканамічна развітую дзяржаву.