top of page

Як Лукашэнка гуляе на «маскоўскай біржы» і адначасова «заляцаецца» з Захадам


9 кастрычніка выйшаў артыкул аўтарства спадара Яўгена Прэйгермана пад назвай «Ілжывая аналітычная парадыгма падрывае палітыку Захада ў дачыненні да Беларусі». Якая назва! Нібы хтосьці з ведамства міністра па замежных справах Алейніка яго прыдумаў. Прычым выйшаў гэты артыкул не абы дзе, а ў палітычным блогу Оксфардскага ўніверсітэта.

Падобна на тое, што гэта першая публікацыя спадара Прэйгермана на гэтай пляцоўцы. І будзем спадзявацца, што апошняя. Чаму?

Скажам так, да болю знаёмыя наратывы МЗС Лукашэнкі гэты артыкул нагадвае мне не толькі сваёй назвай. Змест там – яшчэ цікавей. І крывадушней.

Калі сцісла – Лукашэнка зусім не такі жудасны, як яго малююць на Захадзе. Наадварот, ён малайчына, які спрытна і ўмела балансаваў, «трымаў сітуацыйны нейтралітэт» і ледзь не забяспечваў гэтым гарантыі бяспекі Украіны і рэгіёну. Пакуль страшны Захад не стаў на яго занадта моцна ціснуць і забраў у беднага Лукашэнкі магчымасці быць «шматвектарным».

І праўда, чаго гэта Захад такі дрэнны?

Ну падумаеш, дыктатура, падумаеш рэпрэсіі. Яны і раней бывалі, але затое потым, калі Лукашэнка трохі саслабляў гайкі, каб Захад пераставаў на яго ціснуць, сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі «прыкметна паляпшалася»!

То бок гэта вось такая разумная шматхадоўка Лукашэнкі – ладзіць рэпрэсіі, нарывацца на санкцыі, а потым «хоць і не незваротна, але паступова і бачна усё паляпшаць».

Наколькі бачнымі былі ўсе гэтыя «паляпшэнні» палітычных правоў і свабод беларусы змаглі пераканацца пасля выбараў 2020 года. На сёння – паўтары тысячы афіцыйна прызнаных палітвязняў, у рэальнасці – каля 5000. Больш за 1440 ліквідаваных грамадскіх арганізацый, разгром усіх незалежных СМІ і палітычных партый у краіне, як мінімум 136 тысяч злачынстваў супраць чалавечнасці. Агрэсія. Вайна. Яе падтрымка. Ваенныя злачынствы.

Ну і добра, ну і няхай у гэты раз маштабы рэпрэсій сталі кратна больш, ну масавыя катаванні, ну забойствы, ну згвалтаванні жанчын, мужчын, дзяцей дубінкамі. Дык гэта ж Захад вінаваты, па словах спадара Прэйгермана.

Не было б ціску, усё б пацішэла. Але Захад чамусьці не захацеў увайсці ў «складанае геапалітычнае становішча» дыктатара і сваёй рэакцыяй вымусіў Лукашэнку яшчэ больш рэпрэсаваць, яшчэ больш катаваць і забіваць. І самалёт захапіць, і міграцыйную вайну зладзіць, а потым і ў вайну супраць Украіны ўвязацца. Дзяцей украінскіх дэпартаваць. Гэта ўсё Захад, аказваецца, вінаваты.

Яўген Прэйгерман
Яўген Прэйгерман

Прычым спадар Прэйгерман выводзіць усё пералічанае як бы за дужкі, імкнецца не завастраць на гэтым увагу, не ўдавацца ў маштабы рэпрэсій і злачынстваў Лукашэнкі. Проста як гэта робяць афіцыйныя прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі на тых міжнародных пляцоўках, адкуль іх яшчэ не выгналі.

Напэўна таму, што гэта ўсё не гэтак важна, бо Лукашэнка ж нічога гэтага на самай справе не хацеў, а на шляху будучых «паступовых і бачных паляпшэнняў» стаў менавіта Захад. І менавіта Захад цяпер павінен адмовіцца ад сваёй «неканструктыўнай і зламыснай палітыкі», спыніць ціск і наладзіць з Лукашэнкам стасункі. Перагарнуць старонку.

Вы разумееце, наколькі крывадушна ўсё гэта гучыць? Па сутнасці спадар Прэйгерман рацыяналізуе і адбельвае злачынствы Лукашэнкі, які кожны дзень тэрарызуе і кідае за краты беларусаў, кожны дзень гоніць нелегальных мігрантаў на межы ЕС. І працягвае падтрымліваць Расію ў вайне. Ідзеце са мной на дыялог, забудзьцеся ўсе мае злачынствы – і, можа быць, я змякчуся? Гэта, спадар Прэйгерман, называецца банальны тэрарызм, а не «знешнепалітычнае хэджаванне».

Так што прапанова зразумець і дараваць Лукашэнку ў лепшым выпадку выглядае як ода стакгольмскаму сіндрому. Але гэта толькі на першы погляд.

Бо цалкам відавочна, што ў гэтай оды ёсць канкрэтныя мэты

Справа ў тым, што «акцыі» Лукашэнкі ў вачах Крамля моцна ўпалі і ён адчайна спрабуе гуляць на «маскоўскай біржы», каб набіць сабе кошт. І з гэтай мэтай пускае ў ход «заходнюю карту».

Менавіта тут, дарэчы, і выяўляецца так званая «шматвектарнасць» рэжыму Лукашэнкі. У сваім рэальным абліччы.

Для двух розных аўдыторый у рэжыму падрыхтаваны два розныя, але узаемазвязаныя паведамленні

Паведамленне для Крамля было сфармуляванае на нядаўняй сустрэчы Лукашэнкі з губернатарам Навасібірскай вобласці.

Там, спасылаючыся на «абшырныя даклады» сваёй выведкі і спецслужбаў Лукашэнка палохаў Расію планамі Захаду «разарваць адзінства Расіі і Беларусі, разбурыць Саюзную дзяржаву». Палохаў з канкрэтнай мэтай – атрымаць больш грошай ад свайго «старэйшага брата».

Пералічваючы ўсё, што трэба, каб гэтага разрыву не дапусціць:

  • шырокі доступ на рынкі: як сам расійскі рынак, так і тыя замежныя, дзе Расія працягвае працаваць;

  • павелічэнне колькасці беларускіх цэнтраў у Расіі для працы на гэтых рынках;

  • адмова ад дублявання вытворчасцяў у Расіі і Беларусі – г.зн. каб Расія зноў жа больш актыўна закупляла прадукцыю беларускай прамысловасці і гэтак далей.

Відавочна, што эканамічная сітуацыя ў рэжыму Лукашэнкі вельмі цяжкая, пры гэтым Расія ўжо не кампенсуе ў дастатковай ступені яго страты ад санкцый. Ці хутчэй не спяшаецца кампенсаваць, пачаўшы сумнявацца ў мэтазгоднасці інвеставаць у рэжым Лукашэнкі ў патрэбных ім аб'ёмах, разумеючы, што ён і так будзе прытрымлівацца інтарэсаў Крамля на шляху паглынання беларускага суверэнітэту Расіяй.

Лукашэнка ж такі расклад зусім не задавальняе, ён бачыць у ім не проста эканамічную пагрозу, але і прамую пагрозу сваёй уладзе, якая цалкам залежыць ад грошай і падтрымкі Крамля. І не маючы чаго прапанаваць, ён звяртаецца да тактыкі шантажу – «нас разарвуць, разбураць наша адзінства».

Пры гэтым ён разумее, што пустыя словы і пагрозы, нават пад выглядам «дакладаў спецслужбаў», у Крамлі ўжо не купяць. Таму іх трэба чымсьці падмацаваць.

І тут у ход ідуць «незалежныя аналітыкі», накшталт спадара Прэйгермана, якія нараджаюць паведамленне ўжо для заходняй аўдыторыі

А гучыць яно так – ваша палітыка ў адносінах да Лукашэнкі памылковая, з ім можна і трэба супрацоўнічаць, проста трэба заплюшчыць вочы на некаторыя асаблівасці, накшталт дыктатуры, рэпрэсій, гвалту, забойстваў і іншых дробязяў. Ён зусім не антызаходні, проста апынуўся ў складаных абставінах. Адмяняйце санкцыі, дайце яму прастору для манеўру. А інакш – ён зусім ляжа пад Расію і тады вы самі вінаватыя.

У прынцыпе, у гэтым паведамленні нічога новага няма. Менавіта так рэжым заходзіў на Захад кожны раз, калі здзяйсняў злачынствы і нарываўся на санкцыі. І раней Захад гэта купляў. І здымаў санкцыі. А потым злачынствы станавіліся кратна страшней. Пры гэтым ад Расіі ён як не збіраўся адрывацца, так і не збіраецца.

Замест гэтага «заходняя карта» кожны раз дапамагала яму павышаць свой кошт для «старэйшага брата». Менавіта на гэта ён разлічвае і цяпер. Разлічвае, што Захад зноў пойдзе з ім на дыялог, які ён зможа прадаць Расіі як пагрозу. І атрымаць ад яе тую цану, за якую ён хоча сябе прадаць, а не тую, якую яму плацяць цяпер.

Але ніякага «заходняга развароту» не будзе. Не будзе ніякага змякчэння рэжыму ў Беларусі, ніякіх «бачных паляпшэнняў». І ніякага дрэйфавання ад Расіі таксама. Лукашэнка ніколі не адмовіцца ад двух рэчаў: улады і расійскай «кармушкі». Таму што абедзве яны звязаныя напрамую.

І калі ўявіць, што Захад апынецца настолькі недальнабачным, што купіцца на чарговы «развод» ад рэжыму, а Расія рэальна спалохаецца «пацяплення стасункаў» Захаду з Лукашэнкам і пойдзе на ягоныя ўмовы, то першае, што зробіць Лукашэнка, атрымаўшы жаданае – кіне Захад гэтак жа, як рабіў гэта заўсёды.

Паверыўшы такім Прэйгерманам, Захад толькі дазволіць Лукашэнку зарабіць. Дазволіць яму даражэй прадаць беларускі суверэнітэт.

Таму адзінай адэкватнай рэакцыяй Захаду на абвінавачванні ў «няправільнай палітыцы» ў дачыненні да Лукашэнкі і прапановы спыніць на яго ціск, пайсці на дыялог, могуць быць толькі канкрэтныя сустрэчныя патрабаванні:

  • неадкладнае вызваленне ўсіх палітвязняў;

  • поўнае спыненне рэпрэсій у Беларусі;

  • рэабілітацыя ўсіх незаконна асуджаных і прымушаных да дэпартацыі з краіны;

  • спыненне міграцыйных нападаў супраць ЕС і падтрымкі вайны супраць Украіны;

  • правядзенне новых выбараў па ўсіх дэмакратычных стандартах.

А любы іншы падыход да рэжыму Лукашэнкі і будзе па-сапраўднаму «ілжывай аналітычнай парадыгмай», якая не проста падарве, а знішчыць любыя надзеі на перамены ў Беларусі.

Comments


bottom of page