Павел Латушка аб загнаным у кут дыктатары
У апошнія дні на парадак дня зноў паўстала пытанне аб магчымым удзеле Беларусі ў вайне — непасрэдна ў наземнай аперацыі супраць Украіны. Давайце выкажам свае здагадкі на гэты конт.
Няма сумненняў, што Беларусь, па віне Лукашэнкі, ужо з'яўляецца краінай-агрэсарам. Гэтыя сумневы развейвае нядаўна ўнесены ў Вярхоўную Раду Украіны законапраект, які вызначае Рэспубліку Беларусь як «дзяржаву, якая падтрымлівае Расейскую Федэрацыю ва ўзброенай агрэсіі супраць Украіны шляхам прадастаўлення бесперашкоднага доступу ўзброеным сілам дзяржавы-агрэсара да сваёй тэрыторыі і аб'ектаў ваеннай інфраструктуры для ваенных дзеянняў супраць Украіны».
Прапанаваныя змены прадугледжваюць магчымасць канфіскацыі маёмасці і актываў Рэспублікі Беларусь на карысць Украіны і не абмяжоўваюць права Украіны патрабаваць прыцягнення Беларусі да адказнасці, у тым ліку для кампенсацыі ўрону, нанесенага поўнамаштабнай агрэсіўнай вайной, якую Расія пры падтрымцы Беларусі вядзе супраць Украіны і ўкраінскага народа, парушаючы міжнароднае. права і здзяйсняючы злачынствы супраць чалавечнасці.
Іншымі словамі, прама прапісаны рэпарацый — пакрыццё матэрыяльнага ўрону, нанесенага вайной.
У сваім юрыдычным абгрунтаванні дэпутаты Вярхоўнай Рады — ініцыятары законапраекта — спасылаюцца на рэзалюцыю Генеральнай Асамблеі ААН «Вызначэнне агрэсіі» ад 1974 года, якая дакладна кваліфікуе дзеянні, звязаныя з прадастаўленнем сваёй тэрыторыі для нападу адной дзяржавы на іншую, як акт ваеннай агрэсіі.
Яны таксама спасылаюцца на парушэнне Беларуссю сваіх абавязацельстваў у адносінах з Украінай, у прыватнасці, прынцыпу непрымянення сілы або пагрозы сілай і Дагавора аб дружбе, добрасуседстве і супрацоўніцтве, які абсалютна выключае магчымасць агрэсіі.
Са свайго боку можам дадаць, што таксама былі груба парушаны Канстытуцыя, Ваенная дактрына Рэспублікі Беларусь і Дагавор аб дзяржаўнай граніцы паміж Беларуссю і Украінай.
На наш погляд, аўтары законапраекта цалкам справядліва ўказалі, што «згодна з нормамі міжнароднага права Беларусь з'яўляецца суагрэсарам, паколькі добраахвотна прадаставіла сваю тэрыторыю расійскім узброеным сілам для ўчынення актаў агрэсіі супраць Украіны».
Мы таксама неаднаразова падкрэслівалі, што менавіта дзякуючы падтрымцы рэжыму Лукашэнкі расейскія войскі змаглі хутка і найкароткім шляхам падысці да Кіева, захапіць Чарнобыльскую АЭС і здзейсніць усе тыя жудасныя злачынствы ў Бучы, Ірпені, Гостомеле і іншых населеных пунктах на поўначы Украіны. Як і тое, што рэжым Лукашэнкі даваў і працягвае даваць сваю інфраструктуру расейскаму войску — з беларускай тэрыторыі ў бок Украіны запускаліся і запускаюцца ракеты, наносіліся авіяўдары, беларуская чыгунка выкарыстоўвалася для нападаў, а беларускія ўзброеныя сілы аказвалі поўнае садзейнічанне расейскай агрэсіі.
Акрамя таго, аўтары законапраекта таксама звяртаюць увагу на выкарыстанне расійскімі акупантамі паліва з Мазырскага НПЗ, які, дарэчы, да гэтага часу не знаходзіцца пад санкцыямі. На нашае перакананне, гэта сур'ёзны недахоп заходняй санкцыйнай палітыкі.
Не варта забываць, што раней з украінскага боку таксама паступалі сведчанні аб удзеле беларускіх сіл спецыяльных аперацый у наземных аперацыях, уключаючы «бойню ў Бучы». Таксама ўсё часьцей зьяўляюцца навіны пра беларускіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з расейскімі ЧВК ці непасрэдна з расейскімі ўзброенымі сіламі, якія ўдзельнічаюць у акупацыі ўкраінскай тэрыторыі.
Усё вышэйпералічанае і многае іншае з'яўляецца доказамі ваеннай агрэсіі рэжыму Лукашэнкі — «непрызнанага сусветнага кіраўніцтва Рэспублікі Беларусь» (с) — «зафіксаваны міжнароднай супольнасцю і знаходзяцца на разглядзе Міжнароднага трыбунала ААН у Гаазе», як гаворыцца ў тлумачальнай запісцы да законапраекта.
Так, законапраект яшчэ не прыняты. Аднак сам факт яго з'яўлення ў палітычным полі сведчыць аб тым, што Украіна гатова афіцыйна і юрыдычна вызначыць ролю рэжыму Лукашэнкі ў вайне — як ваеннага суагрэсара, маёмасць і актывы якога можна канфіскаваць зараз, а рэпарацый запатрабаваць у будучыні.
Калі гэты законапраект будзе прыняты, то ўсе так званыя дыпламатычныя намаганні рэжыму і ўсе яго ілжывыя лісты на Захад, якія адмаўляюць ягоны ўдзел у вайне, будуць цалкам разбураныя.
Але ці варта лічыць гэта апошняй «чырвонай рысай», якая да гэтага часу ўтрымлівала Лукашэнку ад прамога ўварвання ва Украіну?
Наўрад ці. Больш за тое, мы неаднаразова казалі, што дакладная пазіцыя Украіны і Захаду адносна ролі Лукашэнкі ў вайне і сапраўды моцныя, максімальна жорсткія санкцыі — гэта менавіта тое, што можа яго спыніць. Чым горш і безнадзейней яго становішча, тым менш верагоднасць таго, што ён рызыкне адправіць на вайну нешматлікія і больш-менш баяздольныя падраздзяленні — Сілы спецыяльных аперацый, дэсантна-штурмавыя брыгады, УСАМ. І яшчэ больш неверагоднай уяўляецца адпраўка ўнутраных падраздзяленняў — АМАПа або спецназа МУС.
Чаму? Бо менавіта на іх абапіраецца рэжым Лукашэнкі. Але нават яны могуць не захацець паміраць за яго ў сапраўднай вайне.
Таму той факт, што Украіна дэманструе гатоўнасць называць рэчы сваімі імёнамі і, што яшчэ больш важна, пачаць дзейнічаць адпаведна — на наш погляд, будзе менавіта стрымліваючым фактарам для Лукашэнкі.
І ён сам выдатна разумее, што рашэнне аб удзеле ў наземнай ваеннай аперацыі — гэта велізарная рызыка для яго рэжыму. Рызыка застацца сам-насам з беларускім народам, які яго ненавідзіць.
Не кажучы ўжо пра тое, што адказам неадкладна стануць яшчэ больш жорсткія санкцыі — і не толькі з украінскага боку.
І ў гэтай сітуацыі ўзнікае пытанне — ці дапаможа Пуцін, ці падтрымае ён сваю марыянетку Лукашэнка?
Лукашэнка ў гэтым таксама не ўпэўнены. Дэ-факта акупаваўшы Беларусь, Расея пакінула рэжым Лукашэнкі ў ролі «марыянетачнага ўрада» — але не дала яму нічога, акрамя фармальнага захавання Лукашэнкі ў ягоным крэсле.
Сама Расея атрымала значна больш — акупаваная тэрыторыя і інфраструктура Беларусі сталі плацдармам для нападу на Украіну. Гэта амаль імгненна завяршыла працэс ператварэння Лукашэнкі ў міжнароднага ізгоя, які доўжыўся да гэтага больш за паўтара года.
Можна сказаць, што зараз Лукашэнка знаходзіцца ў горшай сітуацыі за ўвесь час свайго прэзідэнцтва. Абмяняўшы ваенны нейтралітэт і суверэнітэт Беларусі на статус пуцінскай марыянеткі і ваеннага суагрэсара, ён пазбавіў сябе міжнароднай суб'ектнасці і свайго любімага прыёму пад назвай «шматбаковая дыпламатыя».
Пуцін, з іншага боку, працягвае хацець большага — асабліва пасля правалу бліцкрыгу. Крэмль настойвае на тым, каб Лукашэнка далучыўся да вайны ў наземнай аперацыі.
Але ці гатовы Лукашэнка так агаліць свае тылы дзеля свайго крамлёўскага лялькавода?
Як дыктатар, не, не гатовы. У рэшце рэшт, гэта пытанне яго выжывання.
Справа ў тым, што, разумеючы становішча Лукашэнкі, Крэмль сёння гаворыць з ім выключна на мове ультыматумаў. Па сутнасці, зараз гаворка ідзе пра тое, застанецца Лукашэнка ва ўладзе ці не, у залежнасці ад пашырэння свайго ўдзелу ў вайне.
Так, Расея-акупант яшчэ не адмяніла існуючыя структуры кіравання ў Беларусі. Аднак другім чалавекам у тым жа Савеце Бяспекі з'яўляецца стаўленік Крамля, генерал Аляксандр Вольфавіч. А як вядома, Савет бяспекі — гэта тая самая структура, якая возьме на сябе ўсю ўладу, калі з Лукашэнкам нешта здарыцца. Вядома таксама, што Крэмль разглядае сакратара Савета бяспекі генерала Вольфавіча як магчымую альтэрнатыву Лукашэнку.
Таму, з аднаго боку, не падобна, што ў Лукашэнкі ёсць нейкі выбар, акрамя як ісці за Пуціным да канца і ўдзельнічаць у наземнай частцы вайны супраць Украіны.
З іншага боку, Лукашэнка разумее, што калі ён адправіць на вайну верныя падраздзяленні, здольныя выконваць баявыя задачы, то застанецца сам-насам не толькі з беларусамі, але і з Вольфавічам — а значыць, і з Пуціным. Безабаронным, з аголеным тылам.
Таму ён, як кажуць украінцы, з усіх сіл імкнецца «пайсці на попятную». Справа дайшла нават да прамой заявы Лукашэнкі аб тым, што сцэнар, які сёння разгортваецца ва Украіне, — гэта сцэнар, які не рэалізаваны ў Беларусі:
«Гледзячы на Украіну, мы разумеем, што там разгортваецца сцэнар, які не рэалізаваны на нашай зямлі. Калі мы задаем пытанне, што будзе з намі, калі ласка, паглядзіце ва Украіну. Мы разумеем узровень пагроз, актыўнасць якіх толькі перамясцілася на тэрыторыю суседняй краіны».
Важна разумець, што Лукашэнка — дыктатар да мозгу касцей. Для яго няма нічога больш важнага і каштоўнага за ўладу. Пагроза яе захавання вострая як ніколі. І сёння гэтая пагроза найбольш сур'ёзная з Усходу.
Дык ці пойдзе Лукашэнка за сваім гаспадаром да канца, ці агаліць ён свой тыл — ці ўсё ж рызыкне здрадзіць Пуціну? Ці купяцца Украіна і Захад на такую здраду — і як на яе адрэагуе Крэмль?
І як мы, беларусы, скарыстаемся гэтым? Мабыць, гэта галоўнае пытанне сённяшняга дня. І адказ на яго неабходна знайсці як мага хутчэй. Таму наша першачарговая задача — стварэнне Нацыянальна-вызваленчага руху Беларусі.
留言