Другі месяц у цэнтры Еўропы ідзе кровапралітная вайна. 24 лютага Расея напала ва Украіну і адным з ключавых плацдармаў для нападзення стала тэрыторыя Беларусі.
Ужо падчас актыўных ваенных дзеянняў, 16 сакавіка Народнае Антыкрызіснае Упраўленне, кіраўніком якога я з'яўляюся, выступіла з афіцыйнай заявай, у якой канстатавала — Рэспубліка Беларусь знаходзіцца пад расійскай акупацыяй, а рэжым Лукашэнкі з'яўляецца марыянеткавым урадам, цалкам падкантрольным Крамлю. 17 сакавіка аналагічную пазіцыю агучыла Святлана Ціханоўская — падчас выступу ў Савеце ААН па правах чалавека ў Жэневе.
Беларусь неабходна прызнаць часова акупаванай тэрыторыяй — такая наша адзіная пазіцыя, як лідэраў беларускіх дэмакратычных сіл. Прычым разам са Святланай Ціханоўскай мы падкрэсліваем, што гэты крок з'яўляецца вельмі важным для спынення расійскай агрэсіі і забеспячэння бяспекі ў рэгіёне.
Чаму падобныя заявы лідэраў беларускіх дэмакратычных сіл не прагучалі раней?
Менавіта з пачаткам вайны супраць Украіны стала відавочна, што рэжым беларускага дыктатара Лукашэнка страціў кантроль над тэрыторыяй Беларусі, які з'яўляецца найважнейшай прыкметай суверэнітэту любой дзяржавы. Пры поўным садзейнічанні і папушчальніцтве нелегітымнага ўрада Лукашэнкі ваенны кантроль над беларускай тэрыторыяй перайшоў да Расійскай Федэрацыі, якой гэта было неабходна для вырашэння ваенных задач. І той факт, што Лукашэнка дазволіў Пуціну акупаваць Беларусь без адзінага стрэлу, кажа толькі пра тое, што ягоны рэжым не проста нелегітымны, але з'яўляецца несамастойным і марыянеткавым. Але гэта ніяк не адмяняе самога факту такой акупацыі, якую ў сучасным свеце завуць гібрыднай і неваяўнічай (non-belligerent). І міжнароднае прызнанне дадзенага факту з'яўляецца адпраўной кропкай для барацьбы з яе самым страшным наступствам — агрэсіяй супраць Украіны.
Якім чынам міжнароднае прызнанне акупацыі Беларусі Расіяй можа дапамагчы спыніць расійскую агрэсію?
Вялікай памылкай з'яўляецца перакананне, што ў бягучых умовах Беларусь можна разглядаць як краіну, якая вядзе самастойную палітыку, здольную супраціўляцца ўплыву Крамля на сваёй тэрыторыі. Менавіта ў гэтай памылцы крыецца непрымяненне ў адносінах да Беларусі мер знешняга ціску па аналогіі з Расіяй. Санкцыі, якія прымяняюцца да Беларусі сёння — на парадак слабейшыя, што ўжо прывяло да з'яўлення «беларускага афшора», які дазваляе Крамлю часткова абыходзіць уведзеныя санкцыі, а яго марыянетцы Лукашэнку — фактычна зарабляць на вайне.
І гэта першая супярэчнасць, якую неабходна ліквідаваць, прызнаўшы Беларусь акупаванай тэрыторыяй і марыянетачны статус так званага ўрада Лукашэнкі. Ужываючы санкцыі ў дачыненні да Расіі і Беларусі, неабходна спыніць разглядаць абедзве краіны ў адрыве адна ад адной і прызнаць той факт, што эканоміка Беларусі сёння гэтак жа працуе на вайну, як і эканоміка Расіі, і забяспечвае існаванне марыянетачнага ўрада Лукашэнкі, які прадаставіў і працягвае даваць Пуціну ключавы плацдарм для вядзення вайны з Украінай, а таксама магчымасць часткова абыходзіць уведзеныя супраць Расіі санкцыі.
Другім важным аспектам міжнароднага прызнання акупацыі Беларусі з'яўляецца стварэнне стымулу для ператварэння антываеннага руху беларусаў у нацыянальна-вызваленчы — з яго наступным міжнародна-прававым прызнаннем. Напрыклад, беларусы ўжо вядуць «рэйкавую вайну», што абмяжоўвае Расію ў магчымасці выкарыстоўваць беларускую чыгунку для транспарціроўкі войскаў і ўзбраенняў. Аднака ў якасці першага кроку прызнаць факт акупацыі Беларусі Расіяй, што безумо, каб дзеянні па супраціве акупантам трактаваліся як законнае змаганне беларусаў за вызваленне, неабходнўна паўплывае на рашучасць лідэраў і ўдзельнікаў гэтай барацьбы.
Акрамя таго, згодна з нормамі міжнароднага права, прызнанне акупацыі тэрыторыі любой краіны стварае прававую аснову, каб патрабаваць у акупантаў безумоўна яе пакінуць. На бягучы ж момант, міжнародная супольнасць абмежавана толькі магчымасцю патрабаваць у Лукашэнкі спыніць прадастаўляць тэрыторыю Беларусі войскам Расійскай Федэрацыі, што па сутнасці з'яўляецца «пустым гукам», улічваючы яго падкантрольнасць Крамлю і несамастойнасць у прыняцці такіх рашэнняў.
Акрамя таго, ігнараванне факту акупацыі Беларусі абмяжоўвае цывілізаваны свет і ва ўздзеянні на Расію, у тым ліку па пытаннях аб недапушчэнні размяшчэння на тэрыторыі Беларусі расійскай ядзернай зброі, бестэрміновага размяшчэння расійскіх ваенных, ваенна-авіяцыйных і ракетных баз і падраздзяленняў і прадухіленні іншых пагроз у сферы бяспекі.
Такім чынам, мы цвёрда перакананыя, што прызнанне Беларусі акупаванай тэрыторыяй — гэта адзін з найважнейшых крокаў да найхутчэйшага спынення вайны ва Украіне, супрацьдзеяння расійскай агрэсіі і пагрозам, якія яна стварае ва ўсім еўрапейскім рэгіёне.
Пакуль у цэнтры Еўропы дзейнічае пракрамлёўскі марыянетачны рэжым Лукашэнкі і пакуль у Беларусі знаходзяцца войскі расійскіх акупантаў — ні Украіна, ні Еўропа не будуць у бяспецы.
Павел Латушка, Член Прэзідыума Каардынацыйнай Рады, кіраўнік Народнага Антыкрызіснага Упраўлення, Амбасадар, экс-Міністр